Coido que dalgún xeito estaría relacionado con aqueloutra norma de urbanidade que pronto nos aprendeu a nós e que prohibía o de falar coa boca chea.
Pero os tiros non van por aí.
Tampouco polo programa de Xosé Manuel García, na galega, do que xa falamos en diferentes ocasións (e seguiremos falando).
A min, lendo o libro A mesa e manteis, de Xabier Castro, deume por fedellar nos avatares comúns e na posible relación que pode haber entre a historia da alimentación en Galicia e a historia da nosa Lingua Galega: foi pura casualidade que o libro caese nas miñas mans xusto no rebufo da semana das Letras Galegas.
Os feitos históricos son únicos, liñais e de carácter obxectivo. Os romanos entran en Galicia no século I a.c. Punto. As consecuencias, a repercusión práctica dos feitos na configuración da historia son interpretables e varían segundo nos centremos nun ou noutro aspecto da evolución social. A entrada dos romanos en Galicia fai que o latín se mesture coas falas dos diferentes habitantes prerromanos de Galicia (aqueles celtas que moitos discuten) e dea como resultado o nacemento do galegoportugués. Seica no eido da alimentación as consecuencias da romanización non foron tan drásticas como na formación da lingua pero como podemos ler no libro, habelas, hainas: como exemplo ilustrativo podemos falar da incorporación dalgúns alimentos, utensilios ou xeitos de conservación ou cocción dos romanos á nosa tradición culinaria.
Despois da repercusión da romanización na formación do galego, e dependendo do momento histórico, as consecuencias nun e noutro eido son moito máis equilibradas: a influenza da igrexa, a invasión árabe, os asentamento xudeos, o goberno desde Castela, os Irmandiños, a emigración, Franco, etc., todos deixan a súa impronta tanto na lingua como na alimentación. Os árabes, por exemplo, suman vocabulario ao xa abondoso vocabulario galego (alambique, albaricoque, albóndega, alcachofa, alcol…); e deixan como herdanza, tamén e como exemplo, a utilización da améndoa para elaborar doces (entre os que non podemos deixar de salientar o caso máis que curioso da propia torta de Santiago, o mesmo Santiago que pechaba España fronte a eses mesmos mouros). Nun e noutro caso falaríamos, dalgún xeito, do que hoxe se entendería como un proceso continuo de ‘cociña fusión’.
Ao longo da historia do paso por Galicia de pobos foráneos atopamos feitos do que se poden considerar intentos premeditados de colonizar tanto a lingua como os xeitos alimenticios. Campañas publicitarias nas que se machuca o galego baixo o pretexto de que se trata dunha lingua de pobres, de xentes incultas, de pailáns, fronte á hermosa y culta lengua cervantina; incorporación ás escolas galegas de mestres que nin falan nin entenden o galego, prohibicións expresas de utilización do galego na vida pública… Pero tamén prantación masiva de especies vexetais foráneas que merman as producións agrícolas, prohibición expresa de cazar ou pescar determinadas especies, sucesivos procesos de concentración en cidades ou de industrialización que deixan o rural medio baleiro.
Pero as consecuencias en ambos procesos non son nin moito menos semellantes.
A alimentación popular enriquécese cos atrancos e os intentos de colonización, obriga a procurar alternativas de supervivencia, asimila os novos produtos, técnicas, utensilios, incorporándoos ás cociñas popular e tradicional, suma no lugar de restar.
A lingua, pola contra, si que ten claros problemas para manterse viva, perde a produción literaria, queda reducida a guetos xeograficamente moi illados, actúa o demoledor efecto Pigmalion poolo que, de tanto dicilo, termina por se converter, de feito, nunha lingua rural, de xentes incultas, case tan proscritas socialmente como a propia lingua que utilizan.
E así, hoxe, atopamos un goberno galego que, baixo o paraugas de que á xente lle gustan as hamburguesas e hai que darlles hamburguesas, saca unha Lei na que obriga aos restaurantes a ter unha carta con oferta equilibrada entre pratos galegos, casteláns e outros máis internacionais. Cocido galego, si, pero ao lado dun bo cocido madrileño, dunha hamburguesa de MacDonals e dunha Pizza-Hut… e que sexan os propios cativos os que decidan sobre a súa alimentación.
