Onte, mentres disfrutábamos da charla de Ferrán Adriá na Universidade de Vigo, non sei por que me pasou pola cabeza aquela estrafalaria invención dalgún tolo especialista en asasinar linguas sen importarlle que fosen clásicas ou máis modernas. Non podemos negar que xa hai unas anos que somos un par de números máis dentro da lexión de admiradores de Ferrán Adriá. Nunca o viramos en persoa e moito menos tivemos o privilexio de comer en El Bulli. Tentar… si que o levamos tentado, por activa e por pasiva, pero... Disque cada vez nos quedan menos oportunidades...
Alá polo principio deste século, Adriá, que aínda non era a superestrela mediática de agora pero que xa apuntaba, :), facía unhas colaboracións na prensa en forma de reflexións diarias; foi en El País nos meses de agosto dos anos 2001 a 2004. Escribía en colaboración co periodista, escritor e viaxeiro Xabier Moret.
Gardo no ordenador aquelas colaboracións case como un incunable gastronómico. Algún día, e en pequenas doses, sacareinas á luz para comentar polo miúdo algúns daqueles comentarios.
A charla de onte estaba organizada polo Consello Social da Universidade de Vigo e como eixo central dun acto anual no que o Consello amosa publicamente o seu agradecemento ás empresas que colaboran coa UVI. O de menos era o título (Canto pode durar a creatividade?), o marco, ou a análise pormenorizada do que nos contou. Ferrán Adriá é un xenio.
Lemos nun manual de psicoloxía que xenio é aquel que, ademais dunha intelixencia moi superior á do resto dos mortais, posúe unha creatividade tamén fóra do normal. Se exercésemos nesta ocasión de alumnos e tivesemos que contestar á pregunta retórica que se facía o xenial profesor, diríamos que a creatividade nin dura nin deixa de durar, simplemente existe, ou es creativo ou non o es. E el si que o é. E sempre o será. E cando o escoitas en persoa percíbelo en cada xesto do rostro, en cada palabra, en cada pensamento, en cada movemento das mans, en cada inspiración.
Os artigos do dous mil catro no País estaban estruturados nunha especie de dicionario de gastronomía desestruturado ao seu xeito, e alí, nun deles, Adriá escribía o que el entende por creatividade: “Algo do que, máis que falar, hai que facer. Só unha cousa: está perdido e ademais é parvo quen pense que por se creativo é máis importante como ser humano. Despois de escoitar moitas definicións sobre a creatividade, a mellor que oín é esta: a creatividade é non copiar. Escoiteilla ao cociñeiro Jacques Maximim en 1981, nunha demostración no hotel Martínez, en Cannes. Outra sería: ver o que ninguén ve porque todo existe. Outra: preguntarte o por que das cousas e darche a ti mesmo respostas. Tamén podería ser: a lóxica, a pura lóxica, sería a creatividade. Pero ben, definicións hai tantas como creativos. É importante ser creativo? Como todo, é relativo. Cando se me estropea o calentador interésame máis un fontaneiro que un creativo.”
Adriá ten recoñecido en máis dunha ocasión que aquela frase de Maximim (“creatividade é non copiar”) foi a que revolucionou a súa vida. Digamos, polo tanto, que foi esa mesma referencia á creatividade a que cambiou o rumbo da gastronomía moderna. E isto contando con que Adriá definiu a Maximim como ‘o cociñeiro máis creativo que coñecín na miña vida’. Nin mellor nin peor, simplemente o máis creativo.
Pois, nunha liña moi semellante a algunha das súas anotacións sobre a creatividade, tivemos un profesor de física que, falando dos avances da ciencia, dicía que a persoa creativa é aquela que ve o que todo o mundo ve, pensando no que ninguén antes pensara.
Con respecto á vórtice de noticias das últimas semanas arredor de Ferrán Adriá e o futuro de El Bulli, un consello: silentium, genius is meditating.
